Bezienswaardigheden

Brabantsewal asperges

Eendenvijver en Hertenkamp

U vindt hier wat foto's van de Eendenvijver en Heetenkamp.

Fiets/wandelroutes

Download hier fiets/wandelroutes naar het Moretusbos en de Gansrijdersroute

Moretusbos route	Gansrijders route

Historie

Bekijk hier alle foto's van toen

Eerste vermelding
Het grondgebied van Putte wordt in 1247 voor het eerst in geschreven bronnen vermeld. Een zekere Hendrik van Attenhoven kreeg toestemming om het veengebied, dat nauwelijks begaanbaar was en daardoor vrijwel onbewoond, te ontginnen en er parochies te stichten. De streek maakte deel uit van het hertogdom Brabant, dat zich uitstrekte over de huidige Belgische provincies Brabant en Antwerpen en de Nederlandse provincie Noord-Brabant. Een landsgrens, zoals wij die nu kennen, bestond in die tijd nog niet.

In het midden van de 14e eeuw werd in Putte de voorloper van het huidige kasteel Ravenhof gebouwd met daaromheen een aantal kasteelhoeven. Deze boerderijen hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan de vorming van de nederzetting.

Theehuisje De Gloriette
Jonker Johannes Josephus Moretus liet ter vervolmaking van zijn baroktuin theehuis De Gloriëtte bouwen in 1768. In de diverse sierelementen is de roccocostijl te herkennen. De top van het koepeldak is exact even hoog als het hoogste punt van kasteel Ravenhof. Volgens de overlevering loopt er een ondergrondse tunnel tussen het kasteel en het theehuisje.

Grenspaal Nr. 257
Sinds 1843 markeren 388 grenspalen de 450 kilometer lange grens tussen Nederland en België. Vanaf nummer 1 in Vaals is dit grenspaal nummer 257. Aan de zuidzijde staat het Belgische wapenschild en de Nederlandse leeuw richt zich naar het noorden. Hoewel het gietijzeren grensmonument eigenlijk midden op het kruispunt zou moeten staan, is hij voor ieders veiligheid op deze plaats gefundeerd.

 Tachtigjarige Oorlog
In de Tachtigjarige Oorlog werd het dorp totaal verwoest en later - meer zuidelijk - weer opgebouwd. Toen in 1648 de Vrede van Munster werd gesloten, werd de scheiding tussen de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden een feit. In Putte kwam de grens dwars door het dorp te liggen.

Tijdens de 18e eeuw werd Putte meermaals onveilig gemaakt door huurlingenlegers van de Oostenrijkers, de Republiek der Nederlanden en de Fransen. Aan het einde van de 18e eeuw werd Putte veroverd door de Franse troepen. Na de slag bij Waterloo werd in 1815 besloten om de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden weer samen te voegen, waardoor de grens verviel. Echter niet voor lang, want in 1830 riep België de onafhankelijkheid uit, die door Nederland overigens pas in 1839 werd erkend. Sinds 1843 markeren 388 grenspalen de scheiding tussen de twee koninkrijken.

Middelen van bestaan
Behalve de regelmatig terugkerende oorlogssituaties zorgden ook de schrale zandgronden voor behoorlijk wat armoede in deze streek. De inwoners hadden gebrek aan eten, drinken en brandstof en werden dan ook niet oud. In 1749 (het dorp telde toen 141 inwoners) waren slechts vijf Puttenaren ouder dan 55 jaar. De kost werd vooral verdiend in de landbouw. In de 19e eeuw kwam er een belangrijke bron van inkomsten bij in de vorm van het vlechten van matten. In 1929 vestigde zich in Putte de eerste bakelietfabriek. Dit bedrijf bestaat nog steeds; het richt zich nu op de kunststofproductie. De ligging aan de grens maakte het dorp geschikt voor de vestiging van banken en de toename van het verkeer leidde tot meer vraag naar winkels. Zo kwam er eindelijk ook in Putte welvaart.

Smokkelpraktijken
In de vorige eeuw haalde Putte regelmatig het nieuws als smokkeldorp. Tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918), toen de levensmiddelen in België steeds schaarser werden, ontstond er een intense smokkelactiviteit. Na de Tweede Wereldoorlog werd het smokkelen steeds professioneler. Met gepantserde vrachtwagens braken de smokkelaars door de versperringen van de douaniers, wat soms Bonnie & Clyde-achtige taferelen opleverde. De oprichting van de EEG in 1958 leidde het einde van het smokkelaarstijdperk in.

Eenwording
Door de eeuwen heen zijn in Putte Belgen en Hollanders, wel of niet gescheiden door een grens, altijd blijven samenwerken. Een goed voorbeeld hiervan is de Putse kermis, die al sinds 1891 gezamenlijk wordt georganiseerd op de eerste zondag na 9 oktober, de feestdag van de heilige Dionysius, patroonheilige van beide Putse parochies.

In 1993, bij het verdwijnen van de Europese binnengrenzen, hebben Belgisch en Nederlands Putte de handen ineengeslagen om de grens ook visueel weg te werken. In het kasteelpark Ravenhof - Moretusbos is de grensweg vervangen door een plein; een beeld symboliseert de samenwerking.

Sinds de gemeentelijke herindeling op 1 januari 1997 maakt Nederlands Putte onderdeel uit van de gemeente Woensdrecht. Belgisch Putte behoort tot de gemeenten Stabroek en Kapellen.

Tegenwoordig is het dorp vooral bekend en geliefd vanwege zijn ruime winkelopeningstijden (de winkels zijn het hele jaar door elke zondag geopend), de internationale wielerwedstrijd voor profrenners (de Sluitingsprijs Putte-Kapellen op de kermisdinsdag) en de prachtige, bosrijke omgeving.

Joodse begraafplaats

 Er zijn drie Joodse begraafplaatsen in het Nederlandse deel van Putte (gemeente Woensdrecht), waar vooral veel Joden uit België liggen begraven. De joodse godsdienst hecht grote waarde aan een ongestoorde rust voor de overledenen. Omdat de Belgische wetgeving hiervoor geen garanties bood, hebben zich sinds het begin van de 20e eeuw drie Belgische begrafenisverenigingen in Putte gevestigd. De begraafplaatsen vormen met hun bijzondere grafmonumenten en gebouwen aparte mysterieuze enclaves in de landelijke omgeving. Denkt u aan de privacy en betreedt de begraafplaats niet zonder toestemming.

Titanic-slachtoffer in Putte-Woensdrecht begraven:
De bekendste scheepsramp aller tijden was de ondergang van de Titanic in 1912. Wat maar weinig mensen weten is dat een van de opvarenden in Putte begraven ligt. Het is de enige passagier die in Nederland begraven is.
Het graf in Putte is van Jacob Birnbaum. Het bevindt zich op een van de joodse begraafplaatsen net buiten Putte. Birnbaum was 24 jaar oud toen hij overleed op het passagiersschip op de Atlantische Oceaan. Hij was diamantair en wilde op zakenreis naar San Francisco gaan.
Birnbaum zat eigenlijk onbedoeld op de Titanic. Hij moest zijn ticket omboeken en kwam toen uitgerekend op het legendarische schip uit. Het is een raadsel waarom hij als eersteklas passagier niet in een reddingsboot zat.

Jordaens grafmonument

In het bosrijke Putte bevindt zich het tot buste verwerkte grafmonument van de aldaar in 1678 begraven Vlaamse barokschilder Jacob Jordaens. Jacob Jordaens (1593 – 1678), was een beroemde Antwerpse kunstschilder. Omdat hij zich op latere leeftijd tot het calvinisme bekeerde kon hij na zijn overlijden niet in het Rooms Katholieke België worden begraven. Hij ligt daarom hier begraven. In die tijd, kort na de 80-jarige oorlog, de geloofsstrijd, stond hier een protestantse kerk. Het grafmonument dateert van 1877 en is een ontwerp van Jef Lambeaux (bekend van de Bravofontein – Grote Markt Antwerpen).

Kasteel Ravenhof

Eén van de bezienswaardigheden is het Kasteel Ravenhof met toegankelijk park van 25 ha. vlak aan de Nederlandse grens. Prachtig gebouw, prachtige omgeving zoals menigen zeggen.

In een groter geheel maakt kasteel Ravenhof deel uit van het Kasteelpark, met verder het theehuis De Gloriëtte (op Nederlands grondgebied), het centrale parkgebied, de landschapstuin en het Moretusbos. Dit kasteelpark, eigenlijk in oorsprong een kale en dorre heidevlakte, zoals verderop in Kalmthout is te vinden, dankt zijn bestaan aan Jonker Johannes Josephus Moretus die het in het midden van de 18e eeuw liet aanleggen als onderdeel van zijn landgoed Ravenhof. Het parkbos is ontworpen naar de plannen van Versailles. Het Moretusbos heeft veel mooie laantjes, hoogteverschillen en verre doorkijken.

Het kasteel zelf was oorspronkelijk heel wat kleiner dan wat nu valt waar te nemen. Het droeg in de 14-15 eeuw de naam Steenland of ‘Goet van Steenlant’ en was eigenlijk een hoeve. Cornelis van Tongerloo liet er het eerste kasteel bouwen medio 16 eeuw. Hendrik Hillewerve stond het Hof van Steenland af aan zijn neef Balthazar Moretus III. Zo kwam het domein in het bezit van het gekende Antwerpse drukkersgeslacht en erfgenamen van Christoffel Plantijn. Het kreeg voortaan de naam Moretushof, maar in de volksmond heette het echter ‘Crayenhof’. Jonker Moretus, zeer geliefd bij de plaatselijke bevolking, voelde zich sterk verbonden met de Puttenaren. Als eigenaar werd hij opgevolg door zijn neef Philippe Antoine Joseph de Pret, die het kasteel liet verbouwen in Louis XV-stijl. Hij gaf het de naam Ravenhof. In 1907 stond graaf de Pret, ook eigenaar van het kasteel Vordenstein in Schoten, het kasteel af aan Karel Jules Marie Moretus Plantin, tot aan zijn dood in 1960 burgemeester van Stabroek. Onder zijn bewind werd het Ravenhof vergroot tot het indrukwekkend kasteel zoals het nu te bewonderen valt.

Sinds 1978 is het eigendom van de gemeente en zijn er talrijke socio-culturele verenigingen ondergebracht. Het gerestaureerde koetshuis doet dienst als café-restaurant.

Vermoedelijk stond in de 13e of 14e eeuw op deze plaats een klein kasteel. Tijdens de 14e en het begin van de 15e eeuw was dit in het bezit van de familie Van Steenland. Toen heette het: Goet van Steenlant. In 1552 werd het verkocht aan Cornelis van Tongerlo. Deze heeft verdere bouwactiviteiten ontplooid, in 1569 was er ook een omgracht speelhuis. Verdere eigenaren waren: Petronella Rompaerts, Johanna Hujoel, de familie Van der Goes, en Hendrik Hillewerve. De laatste genoemde eigenaar stond het goed af aan Balthasar Moretus, nazaat van de beroemde Antwerpse drukker Jan Moretus. Het heette vanaf dat moment Moretushof, ook wel Crayenhof genaamd.

In 1716 werd het kasteel omschreven als een woontoren met hoeve. In de tweede helft van de 18e eeuw liet Johannes Josephus Moretus een park erbij aanleggen, dat tegenwoordig vooral op Nederlands grondgebied ligt en daar het Moretusbos heet, en van het Grenspark De Zoom-Kalmthoutse Heide deel uitmaakt. Hierbij is ook de theekoepel Gloriëtte in Lodewijk XV-stijl. Het park, met kunstmatige hoogteverschillen, kwam klaar in 1770.

In 1810 werd het kasteel opnieuw opgebouwd in neo-Lodewijk XV-stijl door Johannes' neef, Philippe de Pret. Dit is het middenrisaliet van het huidige kasteel. Rond deze periode kwam de naam Ravenhof in beeld. Van 1911-1920 liet de toenmalige eigenaar Charles Moretus Plantin twee zijvleugels erbij aanbouwen. Charles was, tot zijn dood in 1960, burgemeester van Stabroek.

Enige tijd na de uitbreiding ging het kasteel over in het bezit van de Paters Assumptionisten en kreeg het de naam Assumptiehof. Er maakten diverse katholieke organisaties gebruik van het kasteel. In 1979 kwam het kasteel aan de gemeente Stabroek toe en vanaf 1982 zijn er tal van sociaal-culturele verenigingen in gevestigd. Het koetshuis werd later omgebouwd tot café-restaurant.

Bij het kasteel hoort, wat op Belgisch grondgebied staat, een 25 ha groot, vrij voor het publiek toegankelijk park.

Bron: Wikipedia

Kerk België

Nederlandse kerk

KERK & TOREN (Nederlands Putte)
De RK St. Dionysiuskerk is in neo-romaanse basilicastijl gebouwd in 1953 (architect Hurks). De oorspronkelijke neogotische kerk (1866) was tegen de toren gebouwd, maar heeft het oorlogsgeweld van 1940 niet doorstaan. De verschillen in bouwstijl zijn opmerkelijk.

Op de eerste zondag na de feestdag voor de patroonheilige Dionysius (9 oktober) is het in Putte al sinds jaar en dag kermis (afgeleid van kerkmis).

Monumentale panden-Nederlandse Pastorie

PASTORIE  (Nederlands Putte)
Deze voormalige pastorie, een classicistisch herenhuis, is gebouwd omstreeks 1865. Het fronton (driehoekvormig element boven de gevelpartij) verwijst naar het tempeldak uit de Griekse Oudheid. De pastorie en de voormalige RK-kerk zijn gebouwd in opdracht van barones Diert van Kerkwerve-de Pret, achternicht van de steenrijke jonker Moretus. Hun in oude glorie gerestaureerde domein in de lommerrijke Putse bossen is zeker een bezoek waard!

Herenhuis:
Antwerpsestraat 53 (Nederlands Putte)
Woonhuis met internationale allure. Gebouwd in eigen beheer in 1933 door timmerman Timmermans. Gedekt door een mansardedak (Franse kap) met voorgevel met een sierlijst en typische Art Nouveau tegeltableaus. Art Nouveau, meer een “versier-” dan bouwkunst, is plaatselijk vooral uit het nabije België komen overwaaien. De bovenlichten in glas-in-lood-uitvoering vervolmaken het geheel tot een fraai en bijzonder woonhuis.

Moretusbos

Het Moretusbos is een juweel van een parkbos op de grens met België. Het bos maakt deel uit van de Brabantse Wal en heeft een rijke cultuurhistorie. Die komt tot uiting in de rechte lanen en sterke verhalen.

Wandelen
Bij de ingang via de Canadalaan / Oudbroek vind je een informatiepaneel en start de wandelroute “Het pronkstuk van de jonker”, deze route is ongeveer 3,5 km lang en gemarkeerd met rode plaatjes van de Gloriëtte. Langs de route staan informatieborden bij de belangrijke, cultuurhistorische elementen.
Bron: VVV-Bergen op Zoom

Bekijk hier wat foto's:

Moretusbos

Brabantsewal:
Folder/gids van de Brabantse Wal 2018 - 2019

Putse Jan Hagel

Streekproducten: Putse Jan Hagel.

Het lokale koekje uit Putte. Putse Jan Hagel laat zich het best omschrijven als een dikkere krokante versie van speculaas.
Het gehele jaar te verkrijgen bij onze Bakkerijen. De lekkerste aardbeien ter wereld, komen gewoon uit Putte-Grens

Verenigingen

• Kermisloop Putte Grens
  W: http://www.kermisloop.be
• H.i.p. ( Halloween in Putte )
  W: halloweeninputte.wordpress.com
• Sinterklaas ( SSCEP  Stichting sociale culturele evenementen Putte )
  W: www.facebook.com/Stichting-Sociale-Culturele-Evenementen-Putte-556625834519029/
• Carnaval “de Grensneus”
  Stichting carnaval “de Grensneus” Graaf Moretuslaan 17 Putte (NL)
  W: www.facebook.com/groups/316845091678556/about/
• Carnaval “de Zjeverèrs”
• Chiro Don Bosco:
  Pannenhoefdreef 160 2950 Kapellen
• Chiro Sint-Dionyssus:
  W: www.chiroputtegrens.be
• Fanfare de Volharding:
  Putte NL  
  W: www.volhardingputte.nl
• Fanfare :
  Koninklijke Fanfare Verbroedering Putte-Grens Partizanenstraat 1 2950 Kapellen 
  W: www.verbroederingputte-grens.be
• Fietsclub: WTC de Spartaan 
  W: www.wtcdespartaan.eu
  De Spartaan is een Nederlands-Belgische wielertoeristenclub gesticht in 1974. Onze club heeft zeven groepen: een 20, een 23, een 25, een 27, een 30, een 32 en een 34. Bij ons kiest iedereen vrij zijn of haar groep en kan gelijk wanneer wisselen indien hij of zij dat wenst. Daardoor garandeert De Spartaan fietsplezier: gaat het te traag dan kies je een snellere groep, andersom ga je naar een rustigere groep.
  De Spartaan telt bijna 20% vrouwen onder haar leden en daar zijn wij trots op! Zij maken deel uit van iedere groep, zijn met twee vertegenwoordigd in het bestuur en leveren twee ritcommissarissen.
• Heemkundige kring Molengalm Stabroek-Hoevenen-Putte
  Fr. Elseviers, Ertbrandstraat 177 Putte-Kapellen. Heeft haar lokaal in het Ravenhof.
  De vereniging werkt voornamelijk rond de geschiedenis van deze drie dorpen, met              
  driemaandelijks een ledenblad en jaarlijks een nummer rond één thema, en tentoonstellingen.
  Contact: +32 (0) 484 186 353  
• Jeugdatelier Ravenhof:
  Ravenhof Moretusbos 
  W: www.jeugdatelier.be
• KWB Putte Ertbrand:
  Katholieke Werknemers Bond p/a voorzitter Francois Groenewege, Albert Louisastraat 14 2950 Kapellen tel: 0032 (0)3 665 00 87 / 03 665 00 87
  W: kwb-putte-ertbrand.be/
  Fb: www.facebook.com/kwb.putte.ertbrand/?ref=bookmarks
• Motorclub Jan Hagel:
  Ertbrandstraat 220 2950 Kapellen
  W: www.janhagel.be
• Tennisvereniging TV De Put: Postbaan 65 4645RN Putte ( NL)
  W: www.tvdeput.nl
  De vereniging is in 1975 opgericht en telt ± 140 leden. Het is een gezellige club, waarbij het sportieve als ook het recreatieve element hoog in het vaandel staan. We beschikken over 4 verlichte gravelbanen. In onze sfeervolle kantine met uitzicht op de banen is het onder het genot van een hapje/drankje goed toeven.
• Tennisvereniging ‘T Kooike: 
  Ertbrandstraat 58 2950 Kapellen
• Voetbal K. Putte S.K. 
  W: www.kputtesk.be
• Voetbal R.K.V.V. de Grenswachters
  W: www.vvgrenswachters.nl
• Zaalvoetbal Putte:
  sporthal de Biezen Schoolstraat 42 Putte (NL)
  W: www.sv-dezwaan.nl

De weekmarkt in Putte is iedere woensdag op het Jordaensplein in het centrum.